PENGUMPULAN SPESIMEN

INDIKASI PENGAMBILAN DAN PELUPUSAN SPESIMEN:

~Dilakukan terhadap pesakit yang:

• Menghidapi penyakit berjangkit
• Menghidapi sebarang infeksi/penyakit
• Akan menjalani rutin medical check up
• Akan menjalani pembedahan

PRINSIP-PRINSIP DALAM PENGAMBILAN DAN PELUPUSAN SPESIMEN

1. Arahan bertulis yang jelas

• semak arahan jelas daripada doktor dalam nota medikal pesakit. Jenis spesimen,jenis ujian, tarikh dan masa pengambilan spesimen

2. Label bekas spesimen

• label bekas spesimen dan borang makmal dengan betul sebelum spesimen untuk mengelak berlaku pertukaran dengan pesakit yang lain
• butiran yang di catat pada label dan borang ~ nama pesakit, no. daftar, wad, jenis ujian, tarikh, masa spesimen diambil.

3. Pengambilan spesimen sebelum pemberian antibiotik

• spesimen untuk ujian C&S mesti diambil sebelum pemberian antibiotik supaya dapat mengesan pathogen sebelum sempat ia dimusnahkan oleh antibiotik tersebut

4. Amaun yang mencukupi

• untuk mendapat keputusan yang tepat

5. Spesimen dalam bekas yang betul

• guna bekas yang dikhaskan~ botol steril untuk pengambilan spesimen yang steril

6. Kebersihan spesimen

• guna bekas bersih, lap bahagian luar bekas jika spesimen tertumpah ~untuk elak pencemaran dan jangkitan silang

7. Teknik pengambilan spesimen yang betul

• mematuhi teknik pengambilan yang betul ~ pengambilan urin culture & sensitivity.

          ~cuci bersih bahagian genitalia dan perineum pesakit

          ~ambil spesimen urin bahagian mid-stream

8. Hantar spesimen segera

• hantar segera spesimen ke makmal bagi mengekalkan keadaan asal spesimen dan rekodkan penghantaran spesiemn tersebut

 

contoh bekas spesimen

CIRI-CIRI SPESIMEN

~ URINE

charecteristic	normal	abnormal
Amount in 24 hours	1200 -1500 ml	< 1200 ml, >1500 ml
colour	Straw, amber, transparent	Dark amber/ cloudy/ red /dark brown
clarity	Clear liquid	Mucus plug / thick
odor	Faint aromatic	offensive
sterility	No microbe present	Microbe present
pH	4.5 - 8.0	<4.5, >8
Spesific gravity	1.010 – 1.025	<1.010, >1.025
glucose	Not present	present
Protein / albumin	Not present	present
Ketone bodies (acetone)	Not present	present
blood	Not present	Occult / bright red

~ FECES

charecteristic	normal	abnormal
Colour	Adult: brown infant: yellow	Clay / white / black / red / pale /orange
consistency	Formed, soft, semisolid, moist	Hard, dry, constipated stool
shape	Cylinder><2.5 cm in diameter	Narrow / pencil shape /stringlike stool
amount	Varies with diet >< 100-400 gm per day	-
odor	aromatic	Offensive / pungent
constituents	Small amount of undigested roughage, sloughed dead becteria, & epithelial cells	Pus / mucus /parasites /blood /foreign

CIRI-CIRI NORMAL SPUTUM

• Amaun sedikit / tiada
• Bau - tiada
• Mengandungi - mukus / lendir yang likat
• Warna - jernih / keputihan

JENIS KEABNORMALAN VOMITUS

• Hemetemesis
• Blood stained vomitus

KEPENTINGAN MEMERHATI CIRI-CIRI SPESIMEN

    1.  Mengenal pasti keabnormalan  
         ~ bandingkan ciri-ciri normal spesimen bagi mengenalpasti keabnormalan

    2.  Tindakan segera
         ~ laporkan sebarang keabnormalan spesimen agar tindakan segera dapat dijalankan

    3.  Menentukan diagnosis
         ~ keabnormalan spesimen dapat membantu menetukan diagnosis

    4.  Memberi rawatan
         ~ setelah keputusan spsimen mengesahkan punca infeksi, ubatan antibiotik diberi untuk rawatan

TANGGUNGJAWAB DALAM PENGAMBILAN DAN PELUPUSAN SPESIMEN

SEBELUM

1. Semak arahan doktor
2. Penerangan
3. Label bekas spesimen dengan betul

SEMASA

1. Melakukan prosedur - ambil spesimen dengan betul
2. Pemerhatian ciri-ciri spesimen 
3. Mengambil amaun yang cukup
4. Kekalkan kebersihan bekas spesimen

SELEPAS 

1. Cuci dan basmi bekas peralatan yang dugunakan - elak jangkitan silang
2. Hantar segera spesimen dan borang lengkap

PROSEDUR PENGAMBILAN DAN PELUPUSAN SPESIMEN

1. URIN

~ Jenis ujian spesimn urin

• Ujian F.E.M.E.
• Culture & sensitivity (C&S)
• Spesimen urin 24jam
• Ujian reaksi (pH) urin
• Ujian spesifik graviti urin
• Ujian glukos, albumin, aseton

~ Cara pengambilan spesimen urin

• Assesmen - menilai kefahaman pesakit terhadap arahan untuk mendapat spesimen yang betul
• Penerangan - beri arahan kepada pesakit cara pengambilan spesimen                                                                                                    .                 - tujuan  pengambilan  spesimen -  untuk pemeriksaan & kesan penyakit                                               
• Persediaan peralatan - menggunakan peralatan yang sesuai dan betul
• Melakukan prosedur - mengambil spesimen urin untuk pemeriksaan biasa                                                                       - mengambil urin "Mid stream.                                                                                                              -  mengambil spesimen urin melalui kateter  .                                                                                         -  mengambil spesimen urin untuk 24 jam

~ Tanggungjawab jururawat dalam pengambilan spesimen


    > Tanggungjawab semasa pengambilan urine C&S bagi pesakit tidak berdaya:

• Vulva swabbing - teknik asepsis
• Tadah mid-stream urine dengam kidney dish steril - tuang dalam botol steril tanpa mencemarkan spesimen

2. FESES / NAJIS

~ Jenis-jenis ujian spesimen najis

• Stool for F.E.M.E.
• Stool for C&S
• Rectal swab for C&S
• Stool for ova & cyst
• Stool for occult blood - untuk mengesan kehadiran darah tersembunyi yang tidak dapat dilihat dengan mata kasar
• Stool for cholera - untuk mengesan vibrio cholera bacteria dalam najis menggunakan boyol spesimen berisi medium alkaline peptone
• Stool for salmonella thyphi - untuk mengesan salmonella thyphi bacteria menggunakan botol spesimen berisi medium salenite

~ Peringatan

• Ujian najis untuk EH (Entameoba Histolitika) najis mesti diambil pada waktu pagi - banyak mucus / lendir
• Najis untuk C&S, bedpan hendaklah bersih

~ Cara pelupusan najis dan urin

• Buang ke dalam mangkuk tandas di sluice room dan pamkan
• Masukkan bedpan washer untuk dicuci dan dibasmi

3. SPUTUM / KAHAK

~ Jenis-jenis ujian sputum

• Sputum for F.E.M.E.
• Sputum for C&S
• Sputum for acid fast bacili (A.F.B)
• Thoart swab for C&S

4. MUNTAH

~ Cara pelupusan kahak dan muntah

• Buangkan kahak/muntah dalam mangkuk tandas dan pamkan
• buang disinki yang dikhaskan untuk pelupusan bahan kumuh di sluice room dam pamkan
• cuci dan basmi bekas peralatan kahak / muntah yang tercemar
• disposible container buangkan teris ke dalam bekas biohazard

TEKNIK PENGAMBILAN SPESIMEN BLOOD FILM FOR MALARIAL PARASITE (BFMP) DAN HEMOGLOBIN MENGGUNAKAN HAEMACUE

SPESIMEN
Ø B.F.M.P	Tujuan: ~ membantu dalam diagnosis malaria ~ menilai kesan pengubatan anti malaria ~ menilai kemajuan pesakit yang sedang menerima rawatan
Ø Hemoglobin menggunakan heamacue	Tujuan: ~ untuk mengetahui paras Hb dalam darah ~ indikasi                 - Individu yang lemah dan pucat           - pemeriksaan rutin antenatal           - Pesakit preoperative ~keperluan alatan                    - haemacue set with stick                    -spirit swab in gallipot                     - gloves                              - receiver

  

              HAEMACUE

CARA PELUPUSAN SPESIMEN DARAH

1. Swab/ gauze yang tercemar dengan darah dibuang terus ke dalam bekas biohazard
2. Glass side, lancet dibuang terus ke dalam sharp bin / puncture proof container untuk elak kecederaan atau risiko jangkitan silang

KEPENTINGAN PENGAMBILAN DAN PELUPUSAN SPESIMEN

1. Mendapatkan keputusan penyiasatan yang tepat melalui ujian makmal
2. Mengenalpasti agen penyebab / patogen dan membantu menentukan diagnosis penyakit
3. Memberikan rawatan ubatan yang betul berdasarkan keputusan ujian makmal
4. Mengelakkan pencemaran dan infeksi melalui cara pelupusan yang betul